Kuzhina shqiptare
Tradita ushqimore e Shqiperisë / From Wikipedia, the free encyclopedia
Kuzhina shqiptare është një përfaqësuese i kuzhinës së Mesdheut. Është gjithashtu një shembull i dietës mesdhetare bazuar në rëndësinë e vajit të ullirit, frutave, perimeve dhe peshkut.[1] Traditat e gatimit të popullit shqiptar janë të larmishme për shkak të faktorëve mjedisorë që janë më të përshtatshme për kultivimin e pothuajse të gjitha llojeve të bimëve, perimeve dhe frutave.[2] Vaji i ullirit është yndyra bimore më e lashtë dhe më e përdorur në gatimet shqiptare, e prodhuar që nga lashtësia në të gjithë vendin, veçanërisht përgjatë brigjeve.
Mikpritja është një zakon themelor i shoqërisë shqiptare dhe shërbimi i ushqimit është pjesë përbërëse e pritjes së mysafirëve dhe vizitorëve. Nuk është e rrallë që vizitorët të ftohen për të ngrënë e për të pirë me vendasit. Kodi i nderit mesjetar shqiptar, i quajtur besa, rezultoi të kujdesej për mysafirë dhe të huaj si një akt njohjeje dhe mirënjohjeje.[3]
Kuzhina shqiptare mund të ndahet në tre kuzhina kryesore rajonale.[4] Kuzhina e rajonit verior ka origjinë rurale, bregdetare dhe malore. Mishi, peshku dhe perimet janë qendrore për kuzhinën e rajonit verior. Njerëzit atje përdorin shumë lloje përbërësish, të cilët zakonisht rriten në rajon, duke përfshirë patatet, karrotat, misrin, fasulet, lakrat, por edhe qershitë, arrat dhe bajamet. Hudhra dhe qepa janë gjithashtu komponentë të rëndësishëm të kuzhinës lokale dhe shtohen pothuajse në çdo pjatë.
Kuzhina e rajonit qendror është e trefishtë ajo rurale, malore dhe bregdetare. Rajoni qendror është më i sheshtë dhe i pasur me bimësi dhe bioshumëllojshmëri, si dhe me specialitete kulinarie. Ka karakteristika mesdhetare për shkak të afërsisë me detin, i cili është i pasur me peshq. Gatimet këtu përfshijnë disa specialitete mishi dhe ëmbëlsira të të gjitha llojeve.
Në jug, kuzhina përbëhet nga dy komponentë: produktet rurale të fushës duke përfshirë produktet e qumështit, agrumet dhe vajin e ullirit, dhe produktet e bregdetit, d.m.th., ushqimet e detit. Këto rajone janë veçanërisht të favorshme për rritjen e kafshëve, pasi kullotat dhe burimet e ushqimit janë të bollshme.
Përveç hudhrës, qepët janë padyshim përbërësi më i përdorur në vend.[5] Shqipëria renditet e katërta në botë për sa i përket konsumit të qepës për frymë.[6][7]