Tuluza
komunë në departamentin Haute-Garonne, Francë / From Wikipedia, the free encyclopedia
Tuluz ose Tuluzë (Frëngjisht: [tuluz] ( dëgjoni) Toulouse; ocitanisht: [tuˈluzɔ]) është prefektura e departamentit francez të Garonës së Sipërme dhe e rajonit më të madh të Ocitanisë . Qyteti është në brigjet e lumit Garonë, 150 km nga Deti Mesdhe, 230 km nga Oqeani Atlantik dhe 680 km nga Parisi . Është qyteti i katërt më i madh në Francë pas Parisit, Marsejës dhe Lionit, me 493,465 banorë brenda kufijve të tij komunalë (regjistrimi 2019); zona metropolitane e saj ka një popullsi prej 1,454,158 banorësh (regjistrimi 2019). Toulouse është qyteti qendror i një prej 20 Metropoleve Franceze, me një nga tre rritjet më të forta demografike në periudhën (2013-2019). [4]
Tuluza
| |
---|---|
Prefekturë dhe Komunë | |
Parimet: Per Tolosa totjorn mai(Ocitanisht) "Për Tuluzën, gjithmonë më shumë" | |
Vendi | Franca |
Rajoni | Occitania |
Provinca | Ocitania |
Kantoni | (11 kantone) Toulouse-1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 dhe 11 |
Ndërkomunalitet | Metropoli i Tuluzës |
Qeveria | |
• Kryetari (2020–2026) | Jean-Luc Moudenc[1] (LR) |
Sipërfaqja 1 | 118,3 km2 (457 sq mi) |
• Metro (2020[2]) | 6.520,2 km2 (25,175 sq mi) |
• Vendi | 4-ta në Francë |
• Metro (Jan. 2019[3]) | 1.454.158 |
• Dendësia metro | 0/km2 (0/sq mi) |
Emri i banorëve | Anglisht: Toulousian Frëngjisht: Toulousain(e) Ocitanisht: tolosenc(a) Shqip: Tuluzan(e) |
Zona kohore | UTC+01:00 (CET) |
• Verës (DST) | UTC+02:00 (CEST) |
INSEE/Kodi postar | 31555 / |
Faqja zyrtare | www |
1 New Caledonia Land Register (DITTT) data, which exclude lakes and ponds larger than 1 km² (0.386 sq mi or 247 acres) as well as the estuaries of rivers. |
Tuluza është qendra e industrisë evropiane të ajërhapësirës, me selinë e Airbus, sistemin satelitor SPOT, ATR dhe Luginën e Ajërhapësirës . Qyteti mban Qendrën Hapësinore të Toulouse të CNES (CST), e cila është qendra më e madhe kombëtare hapësinore në Evropë, por gjithashtu, nga ana ushtarake, qendra e re hapësinore e ekselencës së NATO-s dhe Komanda Franceze e Hapësirës si dhe Akademia e Hapësirës. [5] [6] Thales Alenia Space, ATR, SAFRAN, Liebherr-Aerospace dhe Airbus Defense and Space gjithashtu kanë një prani të konsiderueshme në Toulouse.
Universiteti i Tuluzës është një nga më të vjetrit në Evropë (i themeluar në 1229). Tuluza është gjithashtu shtëpia e shkollave prestigjioze të arsimit të lartë, veçanërisht në fushën e inxhinierisë së ajërhapësirës. Së bashku me universitetin, ato e kanë kthyer Tuluzën në qytetin e katërt më të madh studentor në Francë, me një popullsi studentore prej afro 140,000 vetësh. [7]
Rruga ajrore midis Toulouse-Blagnac dhe aeroporteve pariziane është më e ngarkuara në Francë, duke transportuar 3.2 milion pasagjerë në 2019. [8]
Qyteti u themelua nga romakët dhe ishte kryeqyteti i Mbretërisë Visigote në shekullin e V-të dhe kryeqyteti i provincës së Lengodok në mesjetën e vonë dhe periudhën e hershme moderne (provincat u shpërbënë gjatë Revolucionit Francez), duke e bërë atë kryeqytet jozyrtar të rajonit kulturor të Ocitanisë (Franca Jugore). Tani është kryeqyteti i rajonit Ocitania, rajoni i dytë më i madh në Francën Metropolitane .
Tuluza numëron tre vende të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s : Canal du Midi (i caktuar në 1996 dhe ndahet me qytete të tjera), dhe Bazilikën e Shën Serninit, ndërtesa më e madhe romane e mbetur në Evropë, [9] e caktuar në 1998 së bashku me ish-spitalin Hôtel-Dieu Saint-Jacques për shkak të rëndësisë së tyre në rrugën e pelegrinazhit drejt Santiago de Compostelës . Arkitektura unike e qytetit e bërë nga tulla terrakote ngjyrë rozë i ka dhënë Tuluzës pseudonimin La Ville rose ("Qyteti rozë"). [10] [11]
Tuluza ndodhet në jug të Francës, në veri të departamentit të Garonës së Sipërme, në boshtin e komunikimit midis Detit Mesdhe dhe Oqeanit Atlantik. Qyteti është rreth 100 km larg nga Pirenejtë dhe kufijtë me Andorrën dhe Spanjën.