Sharqiy viloyati (Saudiya Arabistoni)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Sharqiy viloyat (arabcha: al-Mintaqah ash-Sharqīyah), Sharqiy mintaqa sifatida ham tanilgan va rasmiy ravishda Sharqiy Viloyat amirligi[1] Saudiya Arabistonining 13 viloyatining eng sharqiy qismidir. Bu hududi boʻyicha eng katta viloyat va aholi soni boʻyicha Riyod viloyati va Makka viloyatidan keyin uchinchi oʻrinda turadi. 2017-yilda aholi soni 4 900 325 kishini tashkil etdi[2]. Ulardan 3 140 362 nafari Saudiya Arabistoni fuqarolari va 1 759 963 nafari xorij fuqarolari[3]. Viloyat Saudiya Arabistoni aholisining 15,05 foizini tashkil qiladi va qirollikning qolgan qismiga nisbatan oʻzining geografik joylashuvi tufaylshu i nniom olgan.
| |
Mintaqa | |
---|---|
Tarkibida | Saudiya Arabistoni |
Maʼmuriy markazi | Dammam |
Amin | Shahzoda Ahmad bin Fahd |
Amin oʻrinbosari | Shahzoda Saud bin Nayif |
Rasmiy tili | arab |
Aholi | 4 900 325 kishi |
Dinlar tarkibi | islom |
Maydoni | 672 522 km² (1-oʻrin) |
Vaqt mintaqasi | +3 |
Kod ISO 3166-2 | SA-04 |
Xaritada | |
Aholining uchdan bir qismidan koʻprogʻi Dammam metropoliteni hududida joylashgan . 2019-yil holatiga koʻra, aholi soni 1,25 million kishini tashkil etadi[4]. Provinsiya poytaxti Dammam qirollikdagi aholi soni boʻyicha oltinchi shahardir. Viloyatning amaldagi gubernatori shahzoda Saud bin Nayif Al Saud hisoblanadi. Viloyatning boshqa aholi gavjum shaharlari qatoriga Xofuf, Mubarraz, Hafr al-Botin, Jubayl va Xobar kiradi[5]. Mintaqa Fors koʻrfazidagi plyajlari va sharqiy arab dunyosining Birlashgan Arab Amirliklari, Qatar va Bahrayn kabi boshqa mamlakatlariga yaqinligi bilan sayyohlar orasida juda mashhur boʻlib, ikkinchisi dengiz orqali bogʻlangan Qirol Fahd koʻchasidir . Mintaqa Ummon bilan ham chegaradosh. Viloyat gʻarbdan shimoldan janubgacha Shimoliy chegaralar, Xail, Qosim, Riyoz va Najron viloyatlari bilan chegaradosh.
Sharqiy viloyati Saudiya Arabistonining butun sharqiy qirgʻoqlarini qamrab oladi va qirollikning koʻpgina neft qazib olish va eksporti uchun asosiy platforma vazifasini oʻtaydi. Neft birinchi marta mamlakatda Sharqiy viloyatida, „Prosperity“ qudugʻida (ilgari Dammam № 7 nomi bilan tanilgan) topilgan. Axsa gubernatorligida joylashgan Gavar neft koni 8400 kv.km. (3240 kv.mi) dunyodagi eng yirik neft konidir[6] va qirollik neft qazib olishning qariyb uchdan bir qismini tashkil qiladi. Viloyat qirgʻoqlarida joylashgan Safaniya neft koni dunyodagi eng yirik dengiz neft koni hisoblanadi. Jubayl sanoat shahri, Jubayl shahrining bir qismi boʻlib, viloyatdagi aholi soni boʻyicha beshinchi oʻrinda turadi, dunyodagi eng yirik sanoat shahrizir[7].
Mintaqa Sharqiy Arabistonda qadimgi semit tilida soʻzlashuvchi davlat boʻlgan Dilmun sivilizatsiyasining vatani boʻlgan. Miloddan avvalgi 4-ming yillikning oxirida tashkil etilgan va taxminan miloddan avvalgi 538-yilgacha davom etgan u dunyodagi eng qadimgi sivilizatsiyalardan biri hisoblanadi[8][9]. Dilmun ming yillar davomida muhim va gullab-yashnagan savdo markazi boʻlib, yaqin atrofdagi Mesopotamiya va Hind vodiysi sivilizatsiyasi bilan yaxshi rivojlangan va uzoq muddatli savdo, savdo va madaniy aloqalarga ega edi. Bir qator olimlarning fikricha, Dilmun dastlab Saudiya Arabistonining sharqiy viloyati, xususan, ichki qismdagi Umm an-Nussiy va Umm ar-Ramad kabi dilmunitlarning yirik aholi punktlari va qirgʻoqdagi Tarut oroli bilan bogʻliq boʻlgan[10].