Зимбабве
From Wikipedia, the free encyclopedia
Зимбабве (шона: Zimbabwe; англиски: Zimbabwe) или службено Република Зимбабве (Nyika yeZimbabwe, Republic of Zimbabwe) — држава во Јужна Африка со главен град Хараре. Зимбабве се наоѓа помеѓу реките Замбези и Лимпопо. Зимбабве нема излез на море, а се граничи со Замбија и Мозамбик на север, со Мозамбик на исток, со Боцвана на запад и со ЈАР на југ. Според проценките на ООН, Зимбабве има население од над 16 милиони луѓе, од кои над 80% се Шони. Државата има 16 службени јазици, од кои најголем е шонски, а се користи и англискиот.
Република Зимбабве уште 14 службени јазици
|
||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
Гесло: „Единство, Слобода, Работа“ ("Unity, Freedom, Work"[1]) |
||||||||||||||||||||||||||||||
Химна: "Благословена да е земјата Зимбабве"[2] |
||||||||||||||||||||||||||||||
Местоположбата на Зимбабве (темносино) во Африканска Унија (светлосино) |
||||||||||||||||||||||||||||||
Главен град (и најголем) | Хараре | |||||||||||||||||||||||||||||
Службен јазик | 16 службени јазици, види име на Зимбабве погоре | |||||||||||||||||||||||||||||
Народности (2012) | 80% Шони и Ндебеле, 20 други. | |||||||||||||||||||||||||||||
Демоним | Зимбабвеец | |||||||||||||||||||||||||||||
Уредување | унитарна претседателска република | |||||||||||||||||||||||||||||
• | Претседател | Емерсон Мнангагва | ||||||||||||||||||||||||||||
• | 1 потпретседател | нема | ||||||||||||||||||||||||||||
• | 2 потпретседател | Пелекезела Мпоко оспорен | ||||||||||||||||||||||||||||
Законодавство | Парламент | |||||||||||||||||||||||||||||
• | Горен дом | Сенат | ||||||||||||||||||||||||||||
• | Долен дом | Собрание | ||||||||||||||||||||||||||||
Независност од Обединетото Кралство | ||||||||||||||||||||||||||||||
• | Објавена | 11 ноември 1965 | ||||||||||||||||||||||||||||
• | Призната | 18 април 1980 | ||||||||||||||||||||||||||||
• | Сегашен устав | 15 мај 2013 | ||||||||||||||||||||||||||||
Површина | ||||||||||||||||||||||||||||||
• | Вкупна | 390,757 км2 (60-та) | ||||||||||||||||||||||||||||
• | Вода (%) | 1 | ||||||||||||||||||||||||||||
Население | ||||||||||||||||||||||||||||||
• | проценка за г. | проценка на ОН (73-та) | ||||||||||||||||||||||||||||
• | Попис 2012 | 12,973,808[3] | ||||||||||||||||||||||||||||
• | Густина | 26 жит/км2 (170-та) | ||||||||||||||||||||||||||||
БДП (ПКМ) | проценка за 2017 г. | |||||||||||||||||||||||||||||
• | Вкупен | $33.872 милијарди[4] | ||||||||||||||||||||||||||||
• | По жител | $2,276[4] | ||||||||||||||||||||||||||||
БДП (номинален) | проценка за 2017 г. | |||||||||||||||||||||||||||||
• | Вкупно | $17.105 милијарди[4] | ||||||||||||||||||||||||||||
• | По жител | $1,149[4] | ||||||||||||||||||||||||||||
Џиниев коеф. (1995) | 50.1[5] висок |
|||||||||||||||||||||||||||||
ИЧР (2015) | ▲ 0.516[6] низок · 154-та |
|||||||||||||||||||||||||||||
Валута | Американски долар (за владини трансакции), Јужноафрикански ранд, и други валутиa, на пр. боцванска пула, евро, индиска рупија, фунта, Австралиски долар. | |||||||||||||||||||||||||||||
Часовен појас | CAT[7] (UTC+2) | |||||||||||||||||||||||||||||
Се вози на | лево | |||||||||||||||||||||||||||||
НДД | .zw | |||||||||||||||||||||||||||||
Повик. бр. | +263 | |||||||||||||||||||||||||||||
а. | Зимбабвејски долар е во употреба поради хиперинфлација. |
Уште од 11 век денешната територија на Зимбабве била управувана од различни организирани држави и кралства, а исто така областа била значаен трговски пат. Европската колонизација на Зимбабве започнала со британската колонизација на Јужна Африка и основањето на колониите Јужна Родезија (денес Зимбабве) и Северна Родезија (Замбија). Колонијата Јужна Родезија станала самоуправувачка британска колонија во 1923. Во 1965 година, малата конзервативна и контроверзна бела заедница на Зимбабве имала целосна контрола врз државата и прогласила независност на Јужна Родезија под името Родезија, која била потоа именувана како Зимбабвејска Родезија, но за многу краток период. Самопрогласената држава била под меѓународна изолација и 15 години имало герилска војна со мнозинското црнечко националистичко население. Оваа војна завршила со потпишување на мировен договор и во април 1980 официјално Зимбабве била основана како независна држава. Денес државата е многу сиромашна поради лошата политика на водачите, а некогаш била именувана како „скапоцен камен на Африка“ поради просперитетот на земјата.[8][9][10]
Роберт Мугабе станал премиер на Зимбабве во 1980 година, кога тогашната (а и денешна) владеачка партија ЗАНУ-ПФ победила на изборите. Со тоа се ставил крајот на доминацијата на малото бело население. Седум години Мугабе бил премиер, а во 1987 станал претседател, функција која ја извршува до денес. Мугабе вовел тоталитарен режим, има доминација во целокупното општество, прекршување на човековите права и силно и успешно деградирање на опозицијата.[11] Мугабе сè уште има социјалистичка реторика од Студената војна и го обвинува западот за лошата економска ситуација на земјата.[12] Државата има голем економски пад кој започнал уште во 1990-те и забележала хиперинфлација во скоро време со што се укинала и домашната валута.[13]
Во ноември 2017 година низ државата се организирале протести против тоталитарниот режим на Мугабе. Како резултат на тоа се организирал еден вид државен удар од страна на воените старешини и Мугабе бил ставен во домашен притвор заедно со неговата сопруга.[14][15] На 19 ноември 2017 година Мугабе бил, против неговата волја, сменет како водач на владеачката партија и заменет со Емерсон Мнангагва[16], кој пак се сметал за негов наследник на претседателската функција. Такви апсирации имала и неговата сопруга Грејс Мугабе.
Со стапувањето во водство на партијата, Мнангагва станал наследник на Мугабе на функцијата претседател на Зимбабве.