تاجیکها
گروه قومی ایرانی تبار / From Wikipedia, the free encyclopedia
تاجیکها (تاجیکی: Тоҷик) گروهی از مردمان ایرانیتبار هستند[12] که در کشورهای تاجیکستان، افغانستان، ایران، ازبکستان، چین و دیگر مناطق آسیای میانه زندگی میکنند.[12] تاجیکها در تاجیکستان به فارسی تاجیکی و زبان پامیری و در افغانستان به زبان های پامیری و فارسی دری، که شاخههایی از زبان فارسی نو هستند، گویش میکنند. اگرچه تاجیکها قومیت اصلی تاجیکستان را تشکیل میدهند، اما تعداد تاجیکها در افغانستان بیشتر است و در ازبکستان نیز یک اقلیت «بزرگ» محسوب میشوند.[13]
کل جمعیت | |
---|---|
تقریباً ۲۱ — ۳۴ میلیون (تخمینهای گوناگون) | |
مناطق با جمعیت چشمگیر | |
افغانستان | ۱۰٬۳۳۹٬۶۰۴ — ۱۲٬۶۶۹٬۱۰۰ (۲۰۲۲) ۲۵٫۳٪ — ۳۱٪[1] |
تاجیکستان | ۸٬۴۳۹٬۷۳۲ (۲۰۲۲)[2] |
ازبکستان | ۱٬۴۲۰٬۰۰۰ (۲۰۱۲, ٰرسمی) دیگر تخمینهای غیررسمی ۸ – ۱۱ میلیون[3][4][5] |
پاکستان | ۳۰۰٬۰۰۰–۱٬۲۰۰٬۰۰۰ |
روسیه | ۲۰۱٬۰۰۰[6] |
ایالات متحده آمریکا | ۵۲٬۰۰۰[7] |
قرقیزستان | ۴۷٬۵۰۰[8] |
چین | ۳۹٬۶۴۲[9] |
کانادا | ۱۵٬۸۷۰[10] |
اوکراین | ۴٬۲۵۵[11] |
زبانها | |
زبان فارسی (دری و تاجیکی) دوم: پشتو، پامیری، روسی، ازبکی | |
دین | |
بیشتر اسلام سنی، مذهب اسماعیلی و شیعه جعفری (در بخشهای پراکنده) | |
قومیتهای وابسته | |
اقوام ایرانیتبار چون: پشتونها، بلوچها، سیستانیها، کردها، آذریها، نورستانیها، پشه ییها |
مردمان باستانی ایرانی چون سغدیها، خوارزمیها، باختریها، تخارها، سکاها، ماساگتها و سایر اقوام ایرانی شرقی از هزاره دوم پیش از میلاد در سرزمینهای آسیای میانه حضور داشتهاند؛ با این حال دولت سامانیان اغلب بهعنوان سرآغاز دولتملت تاجیکی در نظر گرفته میشود.[14][15] اغلب تاجیکها امیر اسماعیل سامانی را بنیانگذار تاجیکستان میدانند. اصل و نسب دودمان سامانیان به خاندان مهران و بهرام چوبین میرسد.[16][17][18] مردم تاجیک از نظرِ زبان، فرهنگ و تاریخ بسیار نزدیک و شبیه به فارسیزبانان ایران هستند. تاجیکهای چین با وجود این که به نام تاجیک شناخته میشوند به زبانهای ایرانی شرقی صحبت میکنند و از تاجیکهای فارسیزبان متمایزند.[19][20]
نامهای دیگر برای مردمِ تاجیک، فارسی، پارسیوان یا پارسیبان و دهقان (به تاجیکی: Деҳқон) است.[21] دهقان در قدیم به ایرانی اصیلِ صاحبِ ملک و زمین اعم از دهنشین و شهرنشین گفته میشده و مقابلِ تازی و بری پنداشته میشده که چادرنشین و بدوی بودند.[22]