فرمهای موسیقی ردیفی
From Wikipedia, the free encyclopedia
در موسیقی ردیفی چند فرم اصلی رایج هستند که معمولاً با ترتیبی مشخص و یکی پس از دیگری اجرا میشوند. این فرمها عبارتند از پیشدرآمد، چهارمضراب، آواز و تصنیف، و رِنگ. در برخی از اجراهای جدیدتر، فرمهای فرعی دیگر با نامهای «قطعه» و «کارِ عمل» نیز ذکر شدهاند. فرمهای اصلی از نظر این که ضربی هستند (دارای وزنمشخص بسته هستند) یا نه، چنین طبقهبندی میشوند: چهارمضراب، رنگ، تصنیف و پیشدرآمد ضربی هستند ولی آواز نه.
موسیقی در ایران | |
---|---|
تاریخ | |
پیش از اسلام | هخامنشیان • ساسانیان |
پس از اسلام | صدر اسلام • مروگی |
معاصر | قاجار • پهلوی • لسآنجلسی • زیرزمینی |
موسیقی سنتی ایرانی | |
مقامها • نظریهٔ ادوار • دستگاهها • تحول مقام به دستگاه • ردیف • فواصل موسیقی ایرانی • گوشه • آوازها • سازها • فرمها | |
دیگر سبکها | |
پاپ • رپ • راک • سمفونیک • جاز • متال • کرال | |
نواحی | |
آذربایجانی • شوشتری • ایلامی • جنوبی • باصری • مازندرانی • بختیاری • سیستانی • بخشیهای خراسان شمالی • بلوچی • بندری • ترکمنی • خراسانی • علوانیه • کردی • کرمانی • گیلکی • لری | |
مناسبتی | |
زرتشتی • نوروزخوانی • تعزیه • رمضان • صلواتخوانی • مداحی | |
از بین این فرمها، چهارمضراب، آواز، تصنیف و رنگ پیشینهٔ بیشتری دارند و دست کم از دورهٔ قاجار مرسوم بودهاند. پس از استبداد صغیر، با شکلگیری انجمن اخوت و رونق گرفتن اجرای موسیقی سنتی ایرانی با استفاده از ارکستر، فرم پیشدرآمد نیز توسط رکنالدین مختاری و درویشخان به کار گرفته میشود و تدریجاً متداول میگردد. فرمهای قطعه و کار عمل پیشینهٔ چندانی ندارند؛ اولی به قطعهای سازی و یا آوازی اشاره میکند که به جای پیشدرآمد مرسوم، در ابتدای کنسرت یا آلبوم اجرا میشود، و دومی به نوعی از موسیقی آوازی شبیه به تصنیف اشاره دارد که تنها تفاوتش با تصنیف در بداهه بودنش است.