Мин империяһы
From Wikipedia, the free encyclopedia
Бөйөк Мин империяһы (рус. Великая Минская империя, ҡыт. 大明帝國) — монголдарҙың Юань империяһынан айырылғандан һуң, Ҡытайҙа 1368 йылдан 1644 йылғаса Мин нәҫеле вәкилдәре хакимлыҡ иткән дәүләт. Ли Цзычэн етәкселегендәге Крәҫтиәндәр һуғышы нәтижәһендә империя баш ҡалаһы Пекин ҡолаһа ла, илдең бер өлөшө 1662 йылға тиклем Мин ғаиләһенә ыңғай ҡарашта булған «Көньяҡ Мин» режимы аҫтында ҡала.
Был мәҡәлә Һайланған мәҡәләләргә кандидат. |
Бөйөк Мин империяһы | |||
ҡытайса 大明 | |||
| |||
1368 — 1644 (1662)
| |||
---|---|---|---|
Баш ҡала | |||
Телдәр | |||
Дин | |||
Идара итеү формаһы |
монархия | ||
Династия |
Мин | ||
Мин империяһы Викимилектә | |||
Ҡытай тарихы | |||
Тарихҡа тиклемге Ҡытай | |||
Өс хаким һәм биш император | |||
Ся династияһы | |||
Шан династияһы | |||
Чжоу | Көнбайыш Чжоу | ||
Көнсығыш Чжоу | Яҙҙар һәм Көҙҙәр | ||
Һуғышыусы батшалыҡтар | |||
Цинь династияһы | |||
Чу династияһы — болалы ваҡыт | |||
Хань | Көнбайыш Хань | ||
Синь: Ван Ман | |||
Көнсығыш Хань | |||
Өс батшалыҡ дәүере: | Вэй, Шу, У | ||
Көнбайыш Цзинь | |||
Ун алты вәхши дәүләт | Көнсығыш Цзинь | ||
Көньяҡ һәм төньяҡ династиялар | |||
Суй династияһы | |||
Тан династияһы | |||
Ляо |
Биш династия һәм ун батшалыҡ дәүере | ||
Сун |
Төньяҡ Сун | ||
Көнбайыш Ся |
Көньяҡ Сун | ||
Бэйян хөкүмәте | |||
Мин империяһында флот төҙөлә һәм дөйөм һаны миллионға еткән даими армия ойошторола[1]. Оҙайлы һуғыштар арҡаһында хосуси милектәге ерҙәр барлыҡ эшкәртелгән майҙандарҙың өстән беренә ҡалып кәмей, ә дәүләттеке арта бара. Империяла, рәсми иғлан ителмәһә лә, ерҙе бүлеп биреү системаһы өҫтөнлөк ала. Идара итеүҙә ҡәтғи үҙәкләштереү үткәрелә, граждандар тормошоноң барлыҡ өлкәләрен тейешле ҡағиҙәләргә бойһондороу ынтылыштары тормошҡа ашырыла. Тәүге ике императорҙың — Чжу Юаньчжан һәм уның улы Чжу Диҙың — уңышлы идара итеүенә ҡарамаҫтан, ваҡыт үтеү менән империяның дәүләт аппаратында тарҡалыу билдәләре күренә башлай. XVII быуат башына уны коррупция күренештәре солғап ала, императорҙар сәйәсәт менән ҡыҙыҡһынмай ҙа тиерлек, ә барлыҡ юғары власть уларҙың күп һанлы ярандары (туған-тыумасалары, алашарҙар һәм император һарайы кешеләре) ҡулына күсеп бөтә. Көрсөк аграр мөнәсәбәттәргә лә ҡағыла: ерҙе императорға яҡын торғандарҙың киң хосусилаштырыуынан һуң дәүләт өлөшө ғәмәлдә юҡҡа сыға. Мин Ҡытайы айырымланыу сәйәсәтен үткәрә. Был ваҡыта иһә Ҡытайҙың төньяҡ-көнсығыш төбәгендә манжурҙарҙың Нурхаци төркөмө (кланы) хакимлығында яңы, әммә көслө дәүләт хасил була. Улар, Ли Цзычэн етәкселегендәге Крәҫтиәндәр һуғышынан файҙаланып, Пекинды баҫып ала һәм Ҡытайҙы манжурҙарҙың Цин империяһына ҡуша.