جمعیتشناسی عراق
From Wikipedia, the free encyclopedia
مردم عراق، گاهی اوقات در محاوره، بینالنهرینی، یا مردم بینالنهرین (عربی: العراقیون'Irāqiyyūn، کرد: گهلی عیراق Îraqîyan، سریانی کلاسیک: ܥܡܐ ܥܝܪܩܝܐ'Irāqāyā، ترکیه: Iraklılar) مردم بومی هستند که در کشور عراق جدید زندگی میکند.
این مقاله دقیق، کامل و صحیح ترجمه نشده و نیازمند ترجمه به فارسی است. کل یا بخشی از این مقاله به زبانی بهجز زبان فارسی نوشته شدهاست. اگر مقصود ارائهٔ مقاله برای مخاطبان آن زبان است، باید در نسخهای از ویکیپدیا به همان زبان نوشته شود (فهرست ویکیپدیاها را ببینید). در غیر این صورت، خواهشمند است ترجمهٔ این مقاله را با توجه به متن اصلی و با رعایت سیاست ویرایش، دستور خط فارسی و برابر سازی به زبان فارسی بهبود دهید و سپس این الگو را از بالای صفحه بردارید. همچنین برای بحثهای مرتبط، مدخل این مقاله در فهرست صفحههای نیازمند ترجمه به فارسی را ببینید. اگر این مقاله به زبان فارسی بازنویسی نشود، تا دو هفتهٔ دیگر نامزد حذف میشود و/یا به نسخهٔ زبانی مرتبط ویکیپدیا منتقل خواهد شد. اگر شما اخیراً این مقاله را بهعنوان صفحهٔ نیازمند ترجمه برچسب زدهاید، لطفاً عبارت {{جا:هبک-ترجمه به فارسی|1=جمعیتشناسی عراق}} ~~~~ را نیز در صفحهٔ بحث نگارنده قرار دهید. |
از عراق باستان به عنوان بینالنهرین یادمیشود و در طول تاریخ خود منطقه ای چند قومی و چند فرهنگی بودهاست. در دوران باستان سومریها و بابلیها در جنوب عراق ساکن بودهاند و آکادیان در مرکز و جنوب آن و آشوریان در بخشهای شمالی تر زندگی میکردهاند. اولین نشانههای حضور اعراب در این منطقه به اوایل قرن دوم و سوم پیش از میلاد بر میگردد، یعنی حدود هشت قرن قبل از ظهور اسلام و فتح این مناطق توسط حکومتهای اسلامی. اولین زبان ثبت شده در تاریخ مربوط به این منطقه بود که زبان سومری است که منشأ آن در جنوب عراق (سومر-بابل) میباشد.[1] در طول هزاره سوم قبل از میلاد، یک همزیستی فرهنگی بسیار صمیمی بین سومریان از جنوب و آکادیان به شمال و مرکز بینالنهرین، وجود داشته که به توسعه این دو زبان منجر شد به شکلی که مردم هر دو قوم قادر به صحبت زبان سومری و زبان اکدی بودند.[2] زبان سریانی (که در بینالنهرین سرچشمه گرفتهاست) و همچنین مسیحیت از قرن اول در عراق وجود داشته که توسط توماس رسول معرفی شدهاست. حضور مسیحیان در عراق پیشینیه بسیار طولانی دارد و از قدیمیترین اجتماعات مسیحیون در جهان است و بعد از فلسطین / اسرائیل؛ عراق دارای بیشترین امکان مقدس و مذهبی در جهان است.[3] تا قبل از ظهور اسلام به عراق، دین اکثریت مردم ساکن عراق شامل شاخههای مختلف مسیحیت، یهودیت یا مذاهب باستانی منطقه بینالنهرین بود. تا قبل از اسلام با وجود حضور اقوام مختلف در این منطقه زبان قالب در بین مردم زبان سریانی بود که بیشترین گویش ور را داشت حتی اگر سوریایی، آشوری یا مسیحی نبودند.
. مسیحیت سریانی نخستین بار در بینالنهرین فوقانی و کلیسای نستوریان (کلیسای شرق) ظهور کرد و کلیساهای آن در شهر بزرگ در دوران سلوکیه در تیسفون در مرکز-جنوب عراق تأسیس شد. اولین پادشاهی عرب در خارج از عربستان در قرن دوم در شمال عراق تأسیس شد و پادشاهی عربایا نامیده شد. علاوه بر این، لخمیان عرب از قرن سوم تا فتح اسلامی در مناطقی از بینالنهرین مرکزی-جنوبی حضور داشتند. لخمیان از مسیحیان نستوریایی که زیر شاخه ای از مسیحیت سریانی است، بودند و به دو زبان سریانی و عربی صحبت میکردند و یکی از ارکان کلیسای شرق محسوب میشدند.[4] عراق با سهم غنی و حیاتی در تاریخ مسیحیت، به ویژه مسیحیت شرقی و سریانی، که از زمان تأسیس کلیسای مشرق، یعنی بیش از پانزده قرن پیش، یکی از مسلطترین شاخه مسیحیت در عراق بودهاست.[5] لخمیان بینالنهرین نیز نقش اساسی در تاریخ عرب داشتهاند و الفبا زبان عربی توسط این گروه استانداردسازی شد.[6] علاوه بر این، در دوران طلایی عرب و اسلامی، عراق و پایتخت بغداد قرنها به مرکز جهان علمی تبدیل شد،[7] و این مرکزیت باعث شد که مردم منطقه و همچنین به کمک ایرانیان، سریانیها، مسیحیان، نستوریانها، آشوریها و سایر اقوام بستری برای توسعه پزشکی، زیستشناسی، فیزیک، شیمی، نجوم، ریاضیات، کشاورزی، اقتصاد، معماری، جامعهشناسی، ادبیات، هنر، شعر و فلسفه و… ایجاد شود که بخش مهمی از تمدن عرب و تاریح تمدن عربی و اسلامی را بوجود آورد..
پس از فتح اسلامی بینالنهرین در قرن هفتم، بخش عمده ای از بومیان سریانی، فارس و سایر مردم غیر عرب زبان عراق (که عمدتاً مسیحیت شرقی، یهودیت یا ادیان باستانی بینالنهرین را تجربه میکردند) مسلمان شدند و تمدن عرب را پذیرفتند. هویت عرب با مذهب خود، علیرغم اینکه اکثر آنها عرب قومی نیستند.[8][9] همراه با بومیان عرب بینالنهرین، مهاجرتهای جزئی که در زمان حکومت سلسلههای پی در پی اسلامی اتفاق افتاد، و اعراب پیش از اسلام که قرنها قبل در این کشور زندگی میکردند، قوم عرب زبان عراق بودند. سرانجام تبدیل به یک گروه قومی امروزی عرب عراق شد. علیرغم عرب سازی بخش بزرگی از بینالنهرین، یک گروه مسیحی از بومیان بینالنهرین، در برابر اسلامی شدن و همچنین عرب سازی مقاومت کردند و با حفظ دین و زبان مسیحیان سریانی خود تا به امروز ادامه دادند. این گروه به مردم چالودو آشوری امروزی عراق تبدیل میشوند که اکثریت مسیحیان عراقی را تشکیل میدهند. زبان بینالنهرین یا عربی عراقی امروز به عنوان زبان غالب در کشور توسعه یافت، و که بستر سریانی دارد و همچنین دارای تأثیرات چشمگیری از زبانهای باستانی بینالنهرین اکدی، سومری و بابل و همچنین سایر زبانهای محلی و خاورمیانه مانند فارسی، ترکی و یونانی گرفتهاست.[10][11][12][13] گفته میشود که عربی بینالنهرین با عربی دارای بیشترین اختلافات لهجه ای است وشدیدا تحت تأثیر سرچشمههای سریانی زبانهای پیشین خود میباشد.[14][15][16][17] اعراب و آشوریان بینالنهرین بزرگترین قومهای سامی عراق هستند و بیشترین وجه تشابه و تأثیر بر زبان فعلی عربی عراقی امروز دارند و کردها بزرگترین گروه قومی ایران هستند و شباهتهایی زبانی آنها با سایر اقوام ایرانی ساکن عراق امروزی مانند یزیدی ها و شبکها بسیار زیاد است. ترکمنهای عراق بزرگترین گروه قومی ترک در این کشور هستند.[18][19] مطالعات نشان میدهد که گروههای مختلف قومی مذهبی عراق و بینالنهرین شباهتهای چشمگیری در ژنتیک دارند و اینکه عربهای بینالنهرین عراقی، که اکثریت عراقیها را تشکیل میدهند، از نظر ژنتیکی با سایر جمعیتهای غیر عرب در منطقه ارتباط بیشتری دارند. مانند آشوریان، کردها، ایرانیان و ترکها، نسبت به مراتب بیشتری دارند تا عربهای شبه جزیره عربستان.
امروز عراق با داشتن اقوام مختلف بومی، یکی از چند فرهنگیترین کشورهای منطقه و جهان است تخمین زده میشود که جمعیت در سال ۲۰۱۸ ۴۰۱۹۴۲۱۶ نفر (ساکن عراق) و بیش از ۱۰ میلیون نفر در این خارج از کشور زندگی میکنند،[20] که بیشتر جمعیت آن عرب (۷۵٪) و پس از آن کردها (۲۰٪)، کالدو- آشوریان (۱۰–۱۵٪) (۵۰۰٬۰۰۰+ (در عراق) به تعداد ۲ میلیون در کل با احتساب مهاجرین)، ترکمنها (۳ میلیون)، افریقاییتبارهای عراقی (۱ میلیون)، ایزدیها (۵۰۰٬۰۰۰–۹۰۰٬۰۰۰) و مردم شبک (۳۰۰٬۰۰۰–۵۰۰٬۰۰۰) اقلیتهای دیگر شامل عراقیهای ارمنی، مانداییها، یارسان ها، دومسها و کاولیا (تبار هندی)، ایرانی تبارها (تبار فارسی)، سکرها و چچنها (تبار قفقاز شمالی) و دیگران هستند. عراقیها ۶۴٪ مسلمان شیعه، ۳۱٪ مسلمان سنی، ۱۰–۱۵٪ مسیحی هستند (اکثریت آنها سریانی هستند اما همچنین ارتدکس کلیسای ارتدکس و ملکی نیز در عراق وجود دارند)، ۱٫۴٪ ایزدی و چندین دین بومی دیگر نیز در عراق وجود دارد.[21] بیشترین زبانها زبان عربی با لهجه عراقی (که توسط همه کسانی که در عراق زندگی میکنند) آموزش داده میشود، کردی، سریانی و ترکمن عراقی به زبان ترکی نیز در این کشور رایج اند. به دلیل آخرین سرشماری عراق که بیش از ۳۰ سال پیش روی دادهاست، درصد گروههای مختلف قومی مختلف ساکن در عراق از منبع به منبع دیگر متفاوت است. پیشبینی میشود سرشماری جدید از عراق در سال ۲۰۲۰ صورت گیرد که جمعیت هر گروه قومی مذهبی در عراق بهطور واضح مشخص شود.