भारत
दक्षिण एसियाली मुलुक / From Wikipedia, the free encyclopedia
भारत, आधिकारिक रूपमा गणतन्त्र भारत, दक्षिण एसियाको एक देश हो। यो क्षेत्रफलको आधारमा सातौँ ठुलो र दोस्रो-सबैभन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको देश हो। दक्षिणमा हिन्द महासागर, दक्षिणपश्चिममा अरब सागर र दक्षिणपूर्वमा बङ्गालको खाडीले घेरिएको, यसले पश्चिममा पाकिस्तानसँग भूमि सीमाहरू साझा गर्दछ; उत्तरमा चीन, नेपाल र भुटान; र पूर्वमा बङ्गलादेश र म्यानमार। हिन्द महासागरमा, भारत, श्रीलङ्का र माल्दिभ्सको वरपर छ; यसको अण्डमान निकोबार द्वीप समूहहरू थाइल्यान्ड, म्यानमार र इन्डोनेसियासँग समुद्री सीमा साझेदारी गर्दछ।
भारत गणतन्त्र | |
---|---|
भारत द्वारा नियन्त्रित क्षेत्र गाढा हरियो देखाइएको छ; दाबी गरिएको तर नियन्त्रण नभएको क्षेत्र हल्का हरियो रंगमा देखाइएको छ। | |
राजधानी | नयाँ दिल्ली २८°३६′५०″उ॰ ७७°१२′३०″पू॰ |
सबैभन्दा ठुलो सहर | |
आधिकारिक भाषाहरू | |
मान्यता प्राप्त राष्ट्रिय भाषाहरू | कुनै पनि छैन |
मान्यता प्राप्त आञ्चलिक भाषाहरू | |
मातृभाषाहरू | ४४७ भाषाहरू |
धर्म (२०११) |
|
रैथाने(हरू) | भारतीय |
सरकार | सङ्घीय संसदीय संवैधानिक गणतन्त्र |
द्रौपदी मुर्मू | |
जगदीप धनखर | |
नरेन्द्र मोदी | |
ओम बिडला | |
व्यवस्थापिका | संसद |
राज्य सभा | |
लोक सभा | |
संयुक्त अधिराज्यबाट | |
• अधिराज्य | १५ अगस्ट १९४७ |
• गणतन्त्र | २६ जनवरी १९५० |
१६ मे १९७५ | |
क्षेत्रफल | |
• जम्मा | ३२,८७,२६३ किमी२ (१२,६९,२१९ वर्ग माइल) (७औँ) |
• पानी (%) | ९.६ |
जनसङ्ख्या | |
• २०२२ अनुमानित | १,३७५,५८६,०००[5] (दोस्रो) |
• २०११ जनगणना | १,२१०,८५४,९७७[6][7] (दोस्रो) |
कुल ग्राहस्थ उत्पादन (क्रय शक्ति समता) | २०२२ लगत |
• जम्मा | $११.६६५ ट्रिलियन[8] (तेस्रो) |
• प्रति व्यक्ति | $८,२९३[8] (१२७औँ) |
कुल ग्राहस्थ उत्पादन (साङ्केतिक) | २०२२ लगत |
• जम्मा | $३.४६९ ट्रिलियन[8] (५औँ) |
• प्रति व्यक्ति | $२,४६६[8] (१३९औँ) |
गिनी (२०११) | ३५.७[9][10] मध्यम |
मानव विकास सूचकाङ्क (२०११) | ०.६३३[11] मध्यम · 132औँ |
मुद्रा | भारतीय रुपैयाँ (₹) |
समय क्षेत्र | अन्तर्राष्ट्रिय प्रमाणिक समय+०५:३० (भारतीय मानक समय) |
सडक प्रयोग | बायाँ[12] |
आधुनिक मानवहरू अफ्रिकाबाट भारतीय उपमहाद्वीपमा ५५,००० वर्ष पहिले आइपुगेका थिएँँ। तिनीहरूको लामो पेशा, प्रारम्भमा शिकारी-सङ्कलनकर्ताहरूको रूपमा अलगावका विभिन्न रूपहरूमा, यस क्षेत्रलाई अत्यधिक विविध बनाएको छ, मानव आनुवंशिक विविधतामा अफ्रिका पछि दोस्रो। १२०० ईपू सम्म, संस्कृतको पुरातात्विक रूप, एक भारोपेली भाषा, उत्तरपश्चिमबाट भारतमा फैलिएको थियो। यसको प्रमाण आज ऋग्वेदका भजनहरूमा पाइन्छ। दृढतापूर्वक सतर्क मौखिक परम्पराद्वारा संरक्षित, ऋग्वेदले भारतमा हिन्दु धर्मको उदय भएको अभिलेख गर्दछ। भारतको द्रविड भाषाहरू उत्तरी र पश्चिमी क्षेत्रहरूमा प्रतिस्थापन गरिएको थियो। ४०० ईपू सम्म, हिन्दु धर्म भित्र जात द्वारा स्तरीकरण र बहिष्कारको उदय भएको थियो, र बौद्ध र जैन धर्मको जन्म भएको थियो।
भारत सन् १९५० देखि एक सङ्घीय गणतन्त्र भएको छ, लोकतान्त्रिक संसदीय प्रणाली मार्फत शासित छ। यो बहुलवादी, बहुभाषिक र बहुजातीय समाज हो। भारतको जनसङ्ख्या सन् १९५१ मा ३६१ मिलियन बाट बढेर २०२२ मा लगभग १.४ बिलियन भयो। उही समयमा, यसको नाममात्र प्रति व्यक्ति आय वार्षिक $६४ बाट $१,४९८ मा बढ्यो, र यसको साक्षरता दर १६.६% बाट ७४% मा पुग्यो। सन् १९५१ मा तुलनात्मक रूपमा गरिब देश भएदेखि, विस्तारित मध्यम वर्गको साथ, भारत द्रुत रूपमा बढ्दै गइरहेको प्रमुख अर्थतन्त्र र सूचना प्रविधि सेवाहरूको लागि केन्द्र बनेको छ।